Eski Başbakan Binali Yıldırım, yeni anayasa tartışmalarının gölgesinde birinci dört maddeyi amaç alarak “Türklük” tarifinin kaldırılmasını önerirken, bu teklife karşı CHP Ankara Milletvekili Tekin Bingöl’den dikkat çeken bir çıkış geldi. Bingöl, “Kimse senin teban değil. Bunları sindireceksiniz” diyerek dikkat çeken tabirler kullandı.
TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş da Anayasa’nın 3. hususundaki, “Devletin ülkesi ve milletiyle ayrılamaz bütünlüğü” tabirinin de değişmesi gerektiğini söyleyerek, “Devletin ülkesi olmaz. Devletin milleti olmaz. Bu metin, ‘Milletin devleti ve ülkelisiyle parçalanamaz bütünlüğü’ halinde söz edilmelidir. Bu seçkinci, devletçi anlayışın da yeni anayasada milletin gücü üzerine yükselen bir devlet anlayışıyla tekrar ele alınmasının kıymetli olduğunu düşünüyorum” dedi. Kurtulmuş, daha sonra geri adım attı.
Tüm bu açıklamalarının akabinde Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, X hesabından, “Yeni anayasa notları (1)” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
“2023 Ruhuna Sahip Yeni Bir Anayasa” alt başlığının olduğu yazıda Uçum, “Yeni anayasanın Türk Milleti, Türk Vatandaşlığı, Devletin Lisanı yani resmi lisan Türkçe üzerinden tartışma açarak Türkiye’yi bölme amaçlı emperyalist projelere karşı mevcut garantileri koruyacağı ve güçlendireceği de kesindir” tabirini kullandı.
ISLAHAT, TANZİMAT, SENED-İ İTTİFAK…
Uçum’un yazısı şöyle:
Yeni anayasa üzerine yapılan tartışmalara bakıldığında vakit zaman Cumhuriyet devrinin anayasal birikimine vurgular yapıldığı görülüyor.
1921 Anayasası Kurtuluş sürecimiz bakımından, 1924 Anayasası ise Kuruluş sürecimiz açısından misyoner anayasalardır. Sahiden Kurtuluş ve Kuruluşun kilometre taşı olan iki anayasa tarihine sahibiz.
Darbe eseri 1961 Anayasası ile hala yürürlükte olan tekrar darbe eseri 1982 Anayasası da anayasal tarihe eklenmiştir. Anayasa tarihimiz açısından 1876 Anayasasını da anabiliriz. Hatta anayasal hareketler çerçevesinde kıymetlendirme yapılınca Islahat Fermanı (1856), Tanzimat Fermanı (1839) ve Sened-i İttifak (1808) da dikkate alınır.
Tüm bu metinlerin anayasacılık tarihimizde olumlu yanlarının yanı sıra bilhassa batıcılıktan etkilenen ve darbecilikten kaynaklanan olumsuz taraflarıyla kıymetli yerleri vardır. Yani tarihi olarak anayasal müktesebatımız her tarafıyla güçlüdür.
“MÜMKÜN DE DEĞİL UYGUN DA”
Ancak Cumhuriyet’in yüzüncü yılı tamamlanmışken ülkemizin layık olduğu sivil, demokratik, özgürlükçü, kapsayıcı yeni anayasanın temel referanslarının ve ruhunun, devamlılığı sağlayan kurucu unsurlar hariç, bu anayasal birikimimizden çıkmayacağının da altını çizmek gerekir. Savaş şartlarında kabul edilen veya tek parti tertibine çerçeve oluşturan anayasalardan kurucu prensipleri korumak dışında yeni anayasa için belirleyici düzeyde esin almak hem mümkün değildir hem de uygun değildir.
Tarihsel birikimden faydalanmak kıymetlidir. Ancak bu birikimin günümüze taşınan kazanımlarını ve kurucu prensiplerini korumak, eksikleri ve yanılgılarından ise ders almak yaklaşımı gerçek olandır.
Yüzyılı aşan ulusal bağımsızlık uğraşımızın ve anayasal birikimimizin kazanımları; Cumhuriyet, Üniter Yapı, Laiklik, Hukuk Devleti, Demokrasi ve Başkanlık Sistemidir. Yeni anayasa da elbette bu kurucu unsurlar ile kazanımları temel almalı ve güçlendirmelidir.
“KURUCU PRENSİPLER HALKIN GÜCÜNÜ ARTIRDI”
Kurucu unsurlarımız ve kazanımlarımız milletin birliğini sağlamış, halkımızın gücünü artırmıştır.
Milli egemenlik prensibi devletimizin halini cumhuriyet olarak belirlemiştir.
Merkez-yerel yönetim birliği devletimizin yapısını üniter yapı olarak tayin etmiştir.
Milli egemenliğin eksiksiz olarak halk iradesiyle kullanılması teminat altına alınmıştır.
Halkımızın oy gücü artırılarak demokrasimiz güçlendirilmiştir. Sistemsel asıllar toplumsal meşruiyet prensibine bağlanarak demokrasimizin en yüksek kapsayıcılığa ulaşmasının imkanları oluşturulmuştur.
“YENİ ANAYASANIN RUHU NE 1921 NE 1924’TÜR”
Yeni anayasanın bu bakış açısıyla ele alındığında;
– tüm kurucu unsurlarımızı ve kazanımlarımızı koruyacak,
– sistemsel ahengi ve iç tutarlılığı sağlayacak,
– çağa uygun hak ve özgürlükler sistemiyle yeni kazanımlar getirecek bir içeriğe sahip olması beklenir, o denli olacağına da kuşku yoktur.
Ayrıca yeni anayasanın Türk Milleti, Türk Vatandaşlığı, Devletin Lisanı yani resmi lisan Türkçe üzerinden tartışma açarak Türkiye’yi bölme gayeli emperyalist projelere karşı mevcut teminatları koruyacağı ve güçlendireceği de katidir.
Sonuç olarak yeni anayasanın ruhu ne 1921 ne 1924’tür. Yeni anayasa 2023 ruhuna sahip olmalıdır ve Cumhuriyetimizin yüzüncü yılının timsali olarak görülmelidir. 2053 ve 2071 vizyonlarımıza uygun olarak geleceği de kucaklayan bir ideolojiyle hazırlanmalıdır.